در روزهای اخیر، دونالد ترامپ میزبان نخستوزیر ارمنستان و رئیسجمهور آذربایجان در کاخ سفید بود. نتیجه این نشست، امضای «نقشه راه صلح» میان دو کشور بود؛ توافقی که بر پایان همیشگی درگیریها، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی یکدیگر و آغاز همکاریهای تجاری، سفر و روابط دیپلماتیک تأکید دارد. بر اساس طرح ترامپ، قرار است سرزمین اصلی آذربایجان از طریق خاک ارمنستان به استان نخجوان متصل شود. این مسیر در آذربایجان «کریدور زنگزور» و در ارمنستان «جاده سیونیک» نامیده میشود.
کارشناسان معتقدند اجرای این کریدور، معادلات ژئوپلیتیکی و ترانزیتی منطقه را تغییر داده و بر مرزهای ایران، روسیه، ترکیه و حتی مسیرهای سنتی تجارت چین تأثیر میگذارد.
به باور تحلیلگران، راهاندازی این مسیر میتواند ارتباط زمینی ایران با اروپا را دشوار کند. در صورتی که برخی کشورها مانع عبور کالاهای ایرانی شوند، صادرکنندگان ناچار به استفاده از مسیر ترکیه خواهند شد که این امر هزینهها را افزایش داده و فرصت را به رقبا واگذار میکند.
ترکیه و آذربایجان از برندگان اصلی این طرح خواهند بود و ایران، با ناوگانی حدود ۶۰ هزار کامیون ترانزیتی، بیش از پیش در رقابت منطقهای تضعیف میشود؛ بهخصوص که کامیونهای ایرانی هماکنون نیز با مشکل تعلیق از بیمه سبز مواجهاند و مجبورند این بیمه را با نرخهای بالاتر از کشورهای دیگر تهیه کنند.
اجرای کریدور زنگزور حتی بر کریدور شمال–جنوب نیز اثر منفی خواهد گذاشت، زیرا افزایش مسافت و زمان حمل، مستقیماً کرایه حمل را بالا میبرد. این در حالی است که کرایه حمل بین ۱۲ تا ۱۵ درصد بر قیمت نهایی کالا تأثیر دارد و افزایش آن جذابیت مسیر ترانزیتی را کاهش میدهد.
تعلیق ایران از بیمه سبز از ابتدای سال ۲۰۲۴ آغاز شده و دلیل آن، مشکلات ناشی از تحریمها، محدودیتهای بانکی و عدم پاسخگویی بهموقع بیمه مرکزی بوده است. این موضوع همچنان حلنشده باقی مانده و استفاده از بیمه سبز برای ناوگان ایرانی را ناممکن کرده است.