در پی افزایش ناگهانی نرخ صدور کارنه‌تیر (TIR Carnet) و واکنش گسترده فعالان صنعت حمل‌ونقل بین‌المللی، گفت‌وگویی ترتیب دادیم با خانم نسرین آریان‌دوست، عضو هیأت‌مدیره انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی ایران و رئیس هیات مدیره شرکت حمل و نقل بین المللی حافظ و مدیر عامل شرکت حافظ راه جاده ای ، تا دیدگاهها و نگرانی‌های صنف را از زبان یکی از اعضای فعال این حوزه جویا شویم.
خانم آریان‌دوست، اخیراً افزایش نرخ کارنه‌تیر واکنش‌های زیادی در بین فعالان حمل‌ونقل بین‌المللی ایجاد کرده است. نظر شما در این باره چیست؟
اعلام یکباره این افزایش، بدون اطلاع قبلی و بدون مشورت با انجمن، شوک بزرگی به صنف وارد کرد. این تصمیم فشار مضاعفی بر شرکت‌ها و رانندگان تحمیل کرده و موجب دلسردی بسیاری از آن‌ها شده است.
به نظر شما، پیامدهای این افزایش ناگهانی برای عملکرد شرکت‌ها و ناوگان جاده‌ای چیست؟
این افزایش ممکن است باعث شود برخی شرکت‌ها و رانندگان از مسیر قانونی کارنه‌تیر فاصله بگیرند و به روش‌های کم‌نظم و غیررسمی روی بیاورند. چنین روندی تهدیدی جدی برای امنیت، شفافیت و اعتبار مسیرهای ترانزیت کشور محسوب می‌شود.
با توجه به شرایط فعلی، فعالان حمل‌ونقل با چه چالش‌هایی مواجه هستند؟
نوسانات مداوم نرخ ارز، محدودیت‌های ناشی از شرایط ژئوپلیتیک، کمبود آموزش‌های تخصصی برای نیروهای فعال در حوزه حمل‌ونقل و افزایش هزینه‌های ثابت و متغیر ناوگان جاده‌ای از عوامل اصلی رشد هزینه‌های جاری این صنعت محسوب می‌شوند. پیامد مستقیم این وضعیت، افزایش قیمت تمام‌شده خدمات لجستیکی، کاهش حاشیه سود شرکت‌های ایرانی و در نهایت افت رقابت‌پذیری در بازارهای بین‌المللی است.
شرکت‌ها و رانندگان در حال حاضر با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند؛ از جمله مشکلات بیمه سبز، دشواری در دریافت ویزا برای رانندگان مسیرهای اروپایی، افزایش هزینه سوخت و قطعات، موانع عملیاتی روزمره، ترافیک و توقف‌های طولانی در مرزها. در چنین شرایطی، افزایش ناگهانی نرخ کارنه‌تیر نه تنها کمکی به بهبود وضعیت نمی‌کند، بلکه فشار مضاعفی بر فعالان صنعت وارد می‌آورد و تداوم فعالیت قانونی در مسیرهای بین‌المللی را دشوارتر می‌سازد.
این تصمیم چه تأثیری بر انگیزه و دلسردی فعالان صنف حمل‌ونقل گذاشته است؟
این تصمیم بدون تردید تأثیر منفی قابل توجهی بر انگیزه فعالان صنف گذاشته است. وقتی افزایش نرخ‌ها بدون اطلاع‌رسانی و مشورت قبلی اعمال می‌شود، طبیعی است که احساس بی‌اعتمادی و نادیده‌گرفته‌شدن در میان شرکت‌ها و رانندگان شکل بگیرد. بسیاری از فعالان صنف با وجود تمام دشواری‌های اقتصادی و عملیاتی همچنان با این دشواری ها فعالیت می‌کنند، اما چنین تصمیماتی باعث دلسردی و کاهش انگیزه آن‌ها می‌شود. تداوم این روند می‌تواند منجر به خروج تدریجی برخی از فعالان حمل و نقل از مسیر رسمی و کاهش پویایی صنف شود.
به نظر شما نقش اتاق بازرگانی در این شرایط چیست و چه انتظاری از آن وجود دارد؟
کارنه‌تیر نماد اعتبار ایران در کریدورهای بین‌المللی است و باید ابزار توسعه ترانزیت باشد، نه منبع درآمد داخلی. نقش اصلی اتاق بازرگانی باید حمایت و تسهیل مسیر قانونی باشد، نه تحمیل هزینه‌های اضافی بر دوش فعالان صنف.
آیا این تصمیم می‌تواند بر جایگاه بین‌المللی ایران در ترانزیت تأثیر بگذارد؟
قطعاً بله. تصمیمات شتاب‌زده از این نوع، جایگاه و اعتبار ایران را در شبکه‌های ترانزیتی تضعیف می‌کند و رقابت‌پذیری ناوگان ایرانی را در برابر ناوگان خارجی کاهش می‌دهد. در حالی که ما هم‌اکنون نیز با رقابت جدی از سوی کشورهای دیگر مواجه هستیم.
چه اقداماتی می‌تواند از بروز بحران‌های مشابه در آینده جلوگیری کند و مسیر کارنه‌تیر را حرفه‌ای نگه دارد؟
برای جلوگیری از بروز بحران‌های مشابه در آینده و حفظ حرفه‌ای‌بودن مسیر کارنه‌تیر، لازم است تصمیم‌گیری‌ها بر اساس شفافیت، مشورت صنفی و تحلیل دقیق هزینه‌ها انجام شود. ایجاد یک فرمول منطقی و مبتنی بر شاخص‌های اقتصادی برای تعیین نرخ‌ها، اطلاع‌رسانی پیش از هر تغییر و اجرای مرحله‌ای افزایش‌ها می‌تواند از شوک‌های ناگهانی جلوگیری کند. همچنین تشکیل کارگروه مشترک میان انجمن، اتاق بازرگانی و نهادهای تصمیم‌گیر برای بررسی و بازنگری دوره‌ای نرخ‌ها، دیجیتالی‌سازی فرایند صدور کارنه‌تیر و ارائه آموزش‌های تخصصی به فعالان صنف، نقش مهمی در حرفه‌ای نگه داشتن مسیر ترانزیت دارد. این اقدامات در کنار همکاری واقعی بخش خصوصی و نهادهای دولتی، می‌تواند اعتماد فعالان را حفظ کند و مسیر کارنه‌تیر را پایدار و قابل پیش‌بینی سازد.
در پایان، برای عبور از این وضعیت چه پیشنهادی دارید؟
تصمیمات حوزه ترانزیت باید شفاف، مبتنی بر مشورت صنفی و تحلیل دقیق باشند. تنها با همکاری واقعی بین نهادهای تصمیم‌گیر و بخش خصوصی می‌توان از بروز بحران‌های جدید جلوگیری کرد و مسیر کارنه‌تیر را به جایگاه حرفه‌ای و عادلانه‌اش بازگرداند.همراهی بخش خصوصی، نهادهای تصمیم گیر و اتاق های بازرگانی می تواند مسیر دستیابی به راه حلی پایدار را هموار کند و مانع از گسترش اثرات منفی افزایش هزینه ها بر زنجیره لجستیکی کشور شود
در پایان از خانم نسرین آریان‌دوست، صمیمانه سپاس‌گزاری می‌کنیم که دیدگاهها و تجربیات ارزشمند خود را در مورد چالش‌ها و راهکارهای صنعت حمل‌ونقل بین‌المللی و مسیر کارنه‌تیر با ما به اشتراک گذاشتند.
